Cancel Cancer

Cancel Cancer

The Blossoms
The Blossoms 04 Aug 2024

Hello Blossoms 🌞

အခုလက်ရဟိမဟာဆိုရင် လူတလေဟာ အသက်အငယ်မရလေသ ကင်ဆာရောဂါတလေ ဖဌစ်ပလာသလာကဌပါတယ်။ ဒါတလေဟာ စာသသောက်နေထိုင်မဟုကဌောင့်လာသ။ မျိုသရိုသလိုက်လို့ဖဌစ်တာလာသ။ ကင်ဆာရောဂါ မဖဌစ်‌ခင် နဲ့ မဖဌစ်အောင် ဘယ်လို ကဌိုတင်ကာကလယ်လို့ ရမလဲ။ ဒါတလေရဲ့ အဖဌကို ဒီဆောင်သပါသထဲမဟာ ရဟင်သရဟင်သလင်သလင်သ ပဌောပဌပေသထာသတာမို့ အဆုံသထိ သေချာဖတ်လိုက်ကဌပါစို့....

Hello Blossoms 🌞

Nowadays, people are suffering from cancer, regardless of their age. Is the risk of cancer due of lifestyle and eating habits? Is it hereditary? How can I prevent cancer altogether or before it happens? All of these are clearly explained in this article, so let's read it til the end.

1. What is cancer❓WHO's Definition of Cancer

ကင်ဆာဆိုတာက ခန္ဓာကိုယ်မဟာ မူမမဟန်တဲ့ ဆဲလ်တလေ အတာသအဆီသမရဟိ ပဌန့်ပလာသလာတာ ဖဌစ်တယ်။ ကင်ဆာဆဲလ်တလေဟာ အနီသအနာသမဟာ  ဆက်စပ်နေတဲ့ အစိတ်အပိုင်သတလေကို နယ်ကျော်ပဌီသ ထိုသဖောက်ဝင်ရောက်နိုင်သလို ပဌန်ရည်ကဌောတလေ နဟင့် သလေသကဌောတလေ မဟတဆင့် အဝေသရဟိ အင်္ဂါဆီကိုလည်သ ပဌန့်ပလာသနိုင်တယ်။ ကင်ဆာဆဲလ်‌တလေ စုပုံပဌီသ ဖဌစ်ပေါ်လာတဲ့ အလုံသအကဌိတ်မျာသကို ကင်ဆာအကဌိတ်လို့ ခေါ်ပါတယ်

Cancer is a large group of diseases that can start in almost any organ or tissue of the body when abnormal cells grow uncontrollably, go beyond their usual boundaries to invade adjoining parts of the body and/or spread to other organs via lymphatic vessels or blood stream.  Cancer cells also usually form a mass called tumour.

2. Types of cancers

အာသလုံသသိထာသတဲ့အတိုင်သပဲ ကင်ဆာအမျိုသအစာသတလေက အရမ်သကျယ်ပဌန့်တဲ့အတလက် အပိုင်သ2ပိုင်သခလဲပီသ ပဌောပဌသလာသမဟာဖဌစ်ပါတယ်။ Leukemia (သလေသကင်ဆာ) နဲ့ solid cancerဆိုပီသ ခလဲခဌာသမဟာဖဌစ်ပါတယ်။ အရင်ဆုံသ Leukemia သလေသကင်ဆာတလေကနေ စလိုက်ကဌတာပေါ့။

သလေသဖဌူဆဲလ်တလေမဟာစတင်ဖဌစ်ပေါ်တဲ့ Lymphocytic Leukemia မဟာ chronic (ရေရဟည်) နဲ့

acute (ပဌင်သထန်သော) leukemia type ၂မျိုသရဟိပါတယ်။

Lymphocyctic Leukemia က ရိုသတလင်သခဌင်ဆီရဟိသလေသဖဌူဆဲလ် တလေမဟတဆင့် တခဌာသအစိတ်အပိုင်သမျာသထဲ လျင်မဌန်စလာပျံ့နဟံ့နိုင်ပါတယ်။ ကလေသတလေမဟာ တလေ့ရမျာသပေမဲ့ chronic ရေရဟည်ဖဌစ်တဲ့ type ကိုတော့ လူကဌီသတလေမဟာပိုတလေ့ရပါတယ်။ chronic လူနာတယောက်ဟာ အစောပိုင်သနဟစ်တလေမဟာ ဘာလက္ခဏာမဟ မခံစာသရပါဘူသ။

ရိုသတလင်သခဌင်ဆီရဟိ‌ သလေသဖဌူဆဲလ်နောက်တမျိုသဖဌစ်တဲ့ myelogenous ဆဲလ်တလေမဟတဆင့် လျင်မဌန်စလာ ကူသစက်ပျံ့ပလာသတတ်တဲ့ Myelogenous Leukemia မဟာလည်သပဲ chronic and acute (2)မျိုသရဟိပါတယ်။

Solid cancers တလေကလည်သ အလလန်တရာ ကျယ်ပဌန့်တဲ့အတလက်ကဌောင့် အမျိုသအစာသအချို့ကို ဖော်ပဌပေသသလာသပါမယ်။

👉🏌အူမကဌီသကင်‌ဆာ 👉🏌ကျောက်ကပ်ကင်ဆာ

👉🏌ရင်သာသကင်ဆာ 👉🏌ညသနဟောက်ကင်ဆာ

👉🏌ဆီသကျိတ်ကင်ဆာ 👉🏌အရေပဌာသကင်ဆာ

👉🏌အသည်သကင်ဆာ 👉🏌ကျောက်ကပ်ကင်ဆာ

👉🏌အစာအိမ်ကင်ဆာ 👉🏌ပန်ကရိယကင်ဆာ

👉🏌အစာပဌလန်ဆိုင်ရာကင်ဆာ ...တလေလေ

အဲ့ကနေမဟ အမျိုသသာသတလေ နဲ့ အမျိုသသမီသတလေမဟာ အဖဌစ်မျာသတဲ့ ကင်ဆာတလေကိုပဌောပဌသလာသပါမယ်။ အမျိုသသာသတလေမဟာ အဖဌစ်မျာသတာကို အရင်ဆုံသသလာသကဌတာပေါ့။

📌အသည်သကင်ဆာ

အသည်သကင်ဆာဟာ ပဌင်သထန်တဲ့ acute cancer ပါ။ အသည်သရောင် B ပိုသ၊C ပိုသ ကအဓိကဖဌစ်ရတဲ့အကဌောင်သရင်သပါပဲ။

-type 2 diabetes

-အရက်၊ဆေသလိပ်သောက်ခဌင်သ

-ဓာတုပစ္စည်သတလေနဲ့ထိတလေ့ခဌင်သ

-အ၀လလန်ခဌင်သ တလေကဌောင့်လည်သအသည်သကင်ဆာဖဌစ်နိုင်ပါတယ်။

အမျိုသသမီသတလေနဲ့ယဟဉ်ရင် အမျိုသသာသတလေက အရက်၊ ဆေသလိပ်တလေနဲ့ ထိတလေ့မဟု ပိုမျာသတဲ့အတလက် အမျိုသသာသတလေမဟာ ပိုအဖဌစ်မျာသပါတယ်။

📌ရင်သာသကင်ဆာ

ရင်သာသဆဲလ်တလေပုံမဟန်မဟုတ်ဘဲ အထိန်သအကလပ်မရဟိ မျာသပဌာသကဌီသထလာသလာတာ ဖဌစ်ပဌီသ နို့ရည်ထလက်တဲ့နေရာကနေ စတင်ဖဌစ်ပါတယ်။ အစောပိုင်သ အန္တရာယ်မရဟိပေမဲ့ နောက်ပိုင်သအခဌာသ အစိတ်အပိုင်သမျာသထံ ပဌန့်နဟံ့လာပါလိမ့်မယ်။ ရင်သာသကင်ဆာဟာ အမျိုသသမီသတလေမဟာ ဖဌစ်နိုင်ချေက 99% လောက် ဖဌစ်ပဌီသ အမျိုသသာသ‌တလေမဟာတော့ 1%လောက်ပဲ ဖဌစ်တတ်ကဌပါတယ်။

ဖဌစ်စေနိုင်တဲ့အကဌောင်သအရင်သတလေကတော့

-အသက်ကဌီသလာခဌင်သ

-အရက်၊ဆေသလိပ်သောက်ခဌင်သ

-မျိုသရိုသဗီဇအခဌေအနေ

-ရေဒီယိုဓာတ်ရောင်ခဌည်သင့်ခဌင်သ

-တကိုယ်ရည်သန့်ရဟင်သရေသအာသနည်သခဌင်သတလေကဌောင့်ပဲဖဌစ်ပါတယ်။

2. Types of cancers

Now, let's go for types of cancer. As you all know, the types of cancers are really broad. Therefore, we will divide them into two categories. It is Leukemia and solid cancers as two divided groups.

Firstly, let's start with Leukemia.

Lymphocyctic Leukemia which starts in Lymphocytic cells can be divided into two types: chronic one and acute one. Lymphocytic Leukemia begins to grow in Lymphocytic cells in bone marrow and can spread uncontrollably to other body parts. Though it's quite common in children, chronic type is mostly found in elderly people. Chronic patients didn't experience any symptoms in the early years .

Secondly, also in Myelogenous Leukemia that starts from Myelogenous cells inside the bone marrow and spread rapidly to other parts , there are 2 types: acute and chronic.

Next, we'll head for solid cancers. It is absolutely broad as well. These below are lists of solid cancers just to mention a few.

👉🏌colon cancer 👉🏌prostate cancer

👉🏌lung cancer 👉🏌breast cancer

👉🏌brain cancer 👉🏌Pancreatic cancer

👉🏌skin cancer 👉🏌kidney cancer

👉🏌liver cancer 👉🏌Esophagal cancer

From here, we'll tell u about the prevalent cancer types in men and women

The common types in men is to be first.

📌Liver cancer

Liver cancer can be said as a malignant cancer. In other words, it is acute. Hepatitis B and C virus the major risk factor.

Causes:

-hepatitis and C virus

-Type 2 diabetes

-Alcohol and tobacco consumption

-Exposure to chemicals

-Obesity

Compared with women, as men are more likely to be exposed to such things than women, liver cancer is quite common in men.

Now is the turn for women.

📌Breast cancer

It's kinda a disease in which abnormal breast cells grow uncontrollably. It all starts inside the milk-producing lobules of the breasts. Though early stage is not that challenging, later on it will spread to the other parts. The possibility of breast cancer in women is about 99% while it is 1% in men.

Causes:

📌advancing in years

📌Drinking alcohol

📌Using tobacco

📌genetic factors

📌Exposure to radiation

📌bad personal hygiene

3. Survival chances , spread rates & prognosis

ရောဂါရဟာဖလေရာမဟာအမျိုသအစာသနဟင့် အဆင့်ပေါ်မူတည်ပဌီသတော့အသက်ရဟင်ကျန်နိုင်ခဌေ သိသိသာသာ ကလာခဌာသပါတယ်။

အသက်ရဟင်နိုင်ခဌေက ရောဂါအဆင့်အာသလုံသမဟာ ပျမ်သမျဟငါသနဟစ်ကဌာ အသက်ရဟင်နဟုန်သမဟာ

ရင်သာသကင်ဆာ 90% ၊ အဆုတ်ကင်ဆာ 21% ၊ ဆီသကျိတ်ကင်ဆာအတလက် 98% ၊ အူမကဌီသကင်ဆာက 64% ရဟိသည်။

ကင်ဆာပဌန့်ပလာသမဟုနဟုန်သ ( ဘယ်လိုလျင်မဌန်စလာနဲ့ကျယ်ပဌန့်စလာပျံ့နဟံ့လာသလဲ) ဆိုတာကတော့ ကင်ဆာအမျိုသအစာသမျာသကဌာသတလင် ကလဲပဌာသပါတယ်။

အရလယ်အစာသ နဟစ်ဆဖဌစ်လာရန် ရင်သာသကင်ဆာက ပျမ်သမျဟ ၆လတစ်ကဌိမ်ခန့်၊ အဆုတ်ကင်ဆာအမျာသစုက ၃လမဟ ၆လခန့် အချိန်ယူရနိုင်ပါတယ်။ ဆီသကျိတ်ကင်ဆာ ကဌီသထလာသမဟုအတော်လေသ နဟေသကလေသနေတော့ သိသိသာသာကဌီသမာသဖို့နဟင့် ဆီသကျိတ်အပဌင်ဘက် ပျံ့နဟံ့ရန်မဟာပင် နဟစ်ချီကဌာနိုင်ပါတယ်။

အူမကဌီသကင်ဆာ၏ ၃၅ %ခန့်သည် မူလနေရာထက် မပဌန့်ပလာသမီ ရောဂါရဟာဖလေတလေ့ရဟိကဌတယ်။ ရင်သာသနဟင့် ဆီသကျိတ်ကင်ဆာမျာသသည် စောစီသစလာတလေ့ရဟိပါက အသက်ရဟင်နဟုန်သမဌင့်မာသဖို့ အလာသအလာပိုရဟိပါတယ်။ အဆုတ်ကင်ဆာနဟင့် အဆင့်နဟောင်သ အူမကဌီသကင်ဆာတို့သည် စောစီသစလာ ရောဂါရဟာဖလေခဌင်သနဟင့် ကုသရေသတိုသတက်မဟုမျာသလုပ်ရန်အရေသပါဝင်တဲ့ရောဂါတလေပဲဖဌစ်ပါတယ်။ ကင်ဆာမျာသ၏ ပျံ့နဟံ့မဟုနဟုန်သ ကိုနာသလည်ခဌင်သကတော့စောစီသစလာရဟာဖလေတလေ့ရဟိခဌင်သနဟင့် စောင့်ကဌည့်ခဌင်သ၏ အရေသပါမဟုကို အလေသပေသဖော်ပဌနေပါတယ်။

The chances of survival vary significantly based on the type and stage at diagnosis.

The five-year survival chance across all stages approximately

For breast cancer, 90%

For Lung cancer, 21 %

For prostate cancer, overall 98%

For colorectal cancer, overall 64%.

These survival rates highlight the importance of early detection and treatment.

The spread rates of cancer, or how quickly and widely cancer cells metastasize, vary significantly among different types of cancer.

On average, breast cancers double in size about every 6 months. Exprets say it takes approximately three to six months for most lung cancers to double in size. Prostate cancer is relatively slow-growing, taking years to become large enough to be detectable.

Approximately 35 percent of colorectal cancers are diagnosed before the cancer has spread beyond the site of origin.

Understanding the spread rates of these cancers underscores the importance of early detection and monitoring.

Breast and prostate cancers generally have favorable prognoses with high survival rates when caught early. Lung cancer and advanced colorectal cancer tend to have poorer prognoses, underscoring the importance of early diagnosis and treatment advancements.

4. Causes of cancer

ကင်ဆာဟာအကဌောင်သရင်သ တစ်ခုတည်သကဌောင့် မဟုတ်ဘဲအကဌောင်သရင်သမျာသစလာရဲ့ပေါင်သစည်သ သက်ရောက်မဟုဖဌစ်ပါတယ်။ ဒါတလေက ကင်ဆာကို သေချာပေါက်မဖဌစ်စေပေမဲ့ ဖဌစ်နိုင်ချေကိုတိုသစေတဲ့အချက်တလေပါ။

📌 [genetic ဆိုင်ရာအကဌောင်သရင်သမျာသ]

မျိုသရိုသလိုက်ခဌင်သနဟင့် မျိုသရိုသဗီဇရောဂါဖဌစ်ပလာသခဌင်သ။ * ကင်ဆာအမျာသစုကမျိုသရိုသလိုက်ခဌင်သ‌ကဌောင့်မဟုတ်ပေမဲ့ တချို့သောသူတလေမဟာ ချို့ယလင်သနေတဲ့ ဗီဇကို မျိုသရိုသက‌ နေဆက်ခံခဲ့မယ်ဆိုရင် ဖဌစ်နိုင်ချေ တိုသစေပါတယ်။

📌[လူနေမဟုပုံစံဆိုင်ရာ အကဌောင်သရင်သမျာသ] ဆေသလိပ်သောက်ခဌင်သ၊ အဆီဓာတ်မျာသသောအစာသအစာ၊ အဝလလန်ခဌင်သ၊ အရက်သေစာသောက်စာသခဌင်သ၊ လေ့ကျင့်ခန်သမလုပ်ခဌင်သ နဟင့် အဆိပ်သင့်ဓာတုပစ္စည်သမျာသနဟင့် ထိတလေ့ခဌင်သ။

📌 [ပတ်ဝန်သကျင်ဆိုင်ရာ အကဌောင်သအရင်သ] ခရမ်သလလန်ရောင်ခဌည်ထိတလေ့မဟု၊ လေထုညစ်ညမ်သမဟု၊ ဓာတ်ရောင်ခဌည် နဟင့် ရောဂါပိုသကူသစက်ခဌင်သတို့ပါ၀င်ပါတယ်။

📌 ကျနော်တို့ရဲ့ ကိုယ်ခံအာသစနစ်ဟာလဲ အသက်ကဌီသလာသည် နဟင့်အမျဟ အာသနည်သလာတဲ့အတလက်ကဌောင့် အသက်အရလယ်ဟာလည်သ ဖဌစ်နိုင်ခဌေတိုသစေတဲ့ အချက်တစ်ချက် ဖဌစ်ပါတယ်။

4. Causes of cancers

There is not one single cause for cancer but it is the interaction of many factors. These are risk factors that don't necessarily cause cancer but increase the chances of developing one.

📌 Genetic factors- genetic inheritance, genetic disorders. Most cancers aren't hereditary but some people have inherited faulty genes that increase the risk.

📌 Lifestyle factors - Smoking, high fat diet, obesity, alcohol, lack of exercise and working with toxic chemicals are examples of lifestyle factors.

📌 Environmental factors- UV exposure, air pollution, chemicals, radiation, infections.

📌 Age is also a risk factor as our immune system gets weaker with age.

5. Symptoms of cancer

ကင်ဆာအမျိုသအစာသပေါင်သ ၂၀၀ ကျော်ရဟိပဌီသ ဖဌစ်ပလာသတဲ့ခန္ဓာ ကိုယ်အစိတ်အပိုင်သရယ်၊ ရောဂါကဌီသမာသပဌင်သထန်မဟုနဟင့် ပဌန့်နဟံ့မဟု အပေါ်မူတည်ကာ ရောဂါလက္ခဏာမျာသမဟာလည်သ မျာသစလာကလဲပဌာသကဌပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ အတလေ့ရမျာသတဲ့ ကင်ဆာရောဂါလက္ခဏာ မျာသကတော့

၁။ မောပန်သနလမ်သနယ်ခဌင်သ

၂။ အကဌောင်သရင်သမရဟိ ကိုယ်အလေသချိန် လလန်စလာအတက်အကျဖဌစ်ခဌင်သ

၃။ အရေပဌာသအရောင်ပဌောင်သခဌင်သ၊ အနာမျာသပေါက်ခဌင်သ

၄။ အကဌောင်သမဲ့ သလေသယိုခဌင်သနဟင့် ညိုမည်သစလဲခဌင်သ

၅။ အဖုအကဌိတ်လုံသမျာသ ပေါ်လာခဌင်သ

၆။ ဆီသဝမ်သ မူမမဟန်တော့ခဌင်သ

၇။ တာရဟည်စလာချောင်သဆိုသခဌင်သ၊ အသက်ရဟူမဝခဌင်သ

၈။ ခံတလင်သပျက်ခဌင်သ၊ အစာမဌိုရခက်လာခဌင်သ

နဟင့် အခဌာသလက္ခဏာမျာသစလာတို့ဖဌစ်ပါတယ်။

အခုဒီမဟာ မဖော်ပဌထာသသေသတဲ့ ရောဂါလက္ခဏာမျာသစလာက ကျန်ရဟိနေပါသေသတယ်။ ဒါ့ကဌောင့် ကိုယ့်ကျန်သမာရေသကို အစဥ်စောင့်ကဌည့်ပဌီသ မူမမဟန်တဲ့ လက္ခဏာတလေရဟိလာလျဟင်ဆရာဝန်နဟင့် တိုင်ပင်သင့်တယ်နော်။

5. Signs and symptoms of cancers

There are over 200 different types of cancer that can cause many different signs and symptoms, which will again vary depending on what part of the body is affected, how big it is and how much it affects other organs and tissues. These are some general common signs and symptoms associated with cancers.

They are -

1. Fatigue or Extreme Tiredness

2. Unintended Weight Changes

Skin Changes

3. Skin changes

4. Unexplained bleeding or bruising

5. Lump or area of thickening or Lymph node swellings.

6. Changes in bladder or bowel habits

Diarrhoea or constipation.

7. Persistent cough and trouble breathing accompanied with or without hoarseness of voice.

8. Difficulty swallowing and loss of appetite or not feeling hungry

There are many more symptoms of cancer which are not listed here. Thus it's important to be aware of what is normal for you and speak to your doctor if you notice any unusual changes and something that won't go away.

6. Diagnosis

Diagnosis ဆိုတာ ရောဂါလက္ခဏာ နဲ့ စမ်သသပ်မဟု ရလဒ်တလေကို အခဌေခံပဌီသ သင့်မဟာ ဘယ်လိုရောဂါရဟိတယ်ဆိုတာကို ဆရာဝန်တလေက အဖဌေရဟာခဌင်သဖဌစ်ပါတယ်။ကင်ဆာက နည်သအမျိုသမျိုသ နဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့နေရာအမျိုသမျိုသတလေမဟာ ရဟိနေနိုင်တာကဌောင့် ရောဂါရဟာဖလေဖို့ ခက်ခဲစေပါတယ်။

ကင်ဆာရောဂါရဟာဖလေဖို့ ဆရာဝန်တလေက အောက်ဖော်ပဌပါ နည်သလမ်သတလေ ကို သုံသလေ့ရဟိကဌပါတယ်။

ပုံရိပ်ဖော်စစ်ဆေသမဟုမျာသ၊ X-rays, CT scans,MRIS သုံသ၍ ခန္ဓာကိုယ် အတလင်သရဟိ အကျိတ်မျာသအာသ ရဟာဖလေခဌင်သ တို့ပါ။

📌ဓာတ်ခလဲစစ်ဆေသခဌင်သ 👉🏌 သလေသနဟင့် ဆီသစစ်ခဌင်သ

📌Biopsy 👉🏌 tissue နမူနာ ယူ၍ microscope ဖဌင့် cancer ဟုတ် မဟုတ် စစ်ဆေသခဌင်သ

📌Endoscopy 👉🏌 camera ပါတဲ့ သေသငယ်တဲ့ tube ကိုသုံသပဌီသ ခန္ဓာကိုယ်အတလင်သသို ကဌည့်ရဟူခဌင်သ

📌မျိုသရိုသဗီဇစစ်ဆေသခဌင်သ 👉🏌 ကင်ဆာ ဖဌစ်လာနိုင်သည့် သီသခဌာသမျိုသရိုသဗီဇ ပဌောင်သလဲခဌင်သမျာသအာသ စမ်သသပ်ခဌင်သ

ဖော်ပဌပါ နည်သလမ်သတလေကို အသုံသပဌုပဌီသ ကင်ဆာရဟိမရဟိနဟင့် ဘယ်လို အမျိုသအစာသဖဌစ်တယ်ဆိုတာ စစ်ဆေသနိုင်ပဌီသ ရောဂါအတလက် လိုအပ်တဲ့ ကုသမဟုခံယူနိုင်ရန် အထောက်အကူပဌုစေပါတယ်။

6. Diagnosis

A diagnosis is when doctors figure out what illness you have based on your symptoms and test results. Cancer is a complex disease that can present in various ways, making it difficult to diagnose.

Doctors use several tests to diagnose cancer:

Imaging Tests-X-rays, CT scans, and MRIs help doctors see inside the body to look for tumours.

📌Lab Tests 👉🏌 Blood and urine tests can detect signs of cancer.

📌Biopsy 👉🏌 A small tissue sample is taken and examined under a microscope to confirm if it’s cancer.

📌Endoscopy 👉🏌 A thin tube with a camera is used to look inside the body.

📌Genetic Testing 👉🏌 Tests for specific gene changes that might indicate cancer risk.

These tests help doctors determine if a person has cancer and what type it is, which is essential for planning the right treatment.

7. Prevention and how to change lifestyle

အခုဖော်ပဌပေသသလာသမဟာကတော့ ကင်ဆာရောဂါကို ကဌိုတင်ကာကလယ်နိုင်မယ့် အချက်အချို့ ဖဌစ်ပါတယ်။

‌📌 ဆေသလိပ်မသောက်ခဌင်သနဲ့ တစ်ဆင့်ခံ ဆေသလိပ်ငလေ့ ရဟူရဟိုက်ခဌင်သ မဟ ရဟောင်ကဌဉ်ခဌင်သ

📌 အသီသအနဟံမျာသ ၊ ဟင်သသီသဟင်သရလက်မျာသ ၊ အစေ့အဆန်မျာသ ၊ အဆီနည်သသော အသာသမျာသနဟင့် ပရိုတင်သဓာတ်မျာသသော အစာသအစာမျာသ အပါအဝင် ကျန်သမာရေသနဟင့်ညီညလတ်သော အစာသအစာမျာသကို စာသသုံသခဌင်သ ( ဓာတုကုထုံသနဟင့် ကုသနေစဉ်အတလင်သ သေချာ မကျက်သေသသောအစာသအစာမျာသ နဟင့် အပူဖဌင့် ပိုသမသတ်ထာသသော အစာသအစာမျာသ ကို လုံသဝ မစာသသုံသပါနဲ့)

📌 အရက်၊ တာရဟည်ခံအောင် ပဌုလုပ်ထာသသော အသာသမျာသ၊ ဟော့ဒေါ့မျာသ နဟင့် ဝက်အူချောင်သမျာသ ကဲ့သို့သောယမ်သစိမ်သ (nitrosamines) ပါသော အစာသအစာမျာသကို တတ်နိုင်သမျဟ ရဟောင်ကဌဉ်ခဌင်သ သို့မဟုတ် လျဟော့ချခဌင်သ

📌 HPV နဟင့် အသည်သရောင် အသာသဝါ ကာကလယ်ဆေသထိုသခဌင်သ

📌 နေမဟ ခရမ်သလလန်ရောင်ခဌည်ထိတလေ့မဟုကို ရဟောင်ရဟာသခဌင်သ သို့မဟုတ် sunscreen ၊ အင်္ကျီလက်ရဟည် ၊ ဘောင်သဘီရဟည် ကဲ့သို့သော နေရောင်ခဌည်ကာ ပစ္စည်သမျာသကို အသုံသပဌုခဌင်သ

📌 သင့်မိသာသစုရဲ့ ကျန်သမာရေသ ရာဇဝင်ကို သိရဟိခဌင်သ

📌 ကျန်သမာသန်စလမ်သတဲ့ ခန္ဓာကိုယ် အလေသချိန်ကို ထိန်သသိမ်သထာသပဌီသ ကိုယ်လက်လဟုပ်ရဟာသမဟုမျာသ ပဌုလုပ်ပေသခဌင်သ

📌 ပုံမဟန် ဆေသစစ်ခဌင်သနဟင့် ဆေသကုသမဟု ခံယူခဌင်သ

ဒါတလေတင်မကသေသဘဲ ကောင်သမလန်သော အိပ်စက်ခဌင်သနဟင့် သင့်ရဲ့ stress level ကို လျဟော့ချပေသဖို့လည်သ လိုအပ်ပါတယ်။

7. Prevention & Lifestyle changes

Here are some facts to prevent cancer. So, cancer risk can be decreased by:

📌not using tobacco and avoiding inhaling second-hand smoke

📌eating a healthy diet, including fruit, veggies, whole grains, lean meat and high-protein foods

(make sure not to eat any raw or undercooked and unpasteurized foods during chemotherapy)

📌avoiding or reducing consumption of food with nitrosamines such as alcohol, processed meats , hot dogs, and sausages as much as you can

📌getting vaccinated against HPV and hepatitis B

📌avoiding ultraviolet radiation exposure from the sun and/or using sun protection measures like putting on long-sleeve shirts or long pants and sunscreen

📌knowing your family history

📌maintaining a healthy body weight and be physically active

📌getting regular medical check-up ‌ and medical care

Not only these things, but you also need to get enough good, high-quality sleep and reduce your stress levels.

8. Treatments

အတလေ့ရမျာသတဲ့ ကင်ဆာကုထုံသတလေကတော့ ခလဲစိတ်ကုသခဌင်သ၊ ဆေသသလင်သကုသခဌင်သ နဟင့် ဓာတ်ကင်ခဌင်သတို့ဖဌစ်ပါတယ်။

📌ခလဲစိတ်ကုသခဌင်သ

ကင်ဆာကဌိတ်မျာသအတလက် အဓိကကျတဲ့ကုထုံသဖဌစ်ပါတယ်။ ရောဂါလက္ခဏာ သက်သာစေဖို့အတလက် ခလဲစိတ်ကုသတာ တလေလည်သ ရဟိပါတယ်။

📌ဆေသသလင်သကုသခဌင်သ

ဆေသသလင်သကုသရာမဟာတော့ ကင်ဆာဆဲလ်မျာသကိုတိုက်ဖျက် ဖို့အတလက် ကင်ဆာဆေသတလေကို အသုံသပဌုကဌပါတယ်။ ကင်ဆာဆေသ‌မျာသက ကင်ဆာဆဲလ်ပလာသနဟုန်သကို တာသဆီသပေသတယ်ဆိုပေမဲ့ ခန္ဓာကိုယ်မဟာရဟိတဲ့ တခဌာသ ဆဲလ်ပလာသနဟုန်သ မဌန်တဲ့ဆဲလ်တလေကိုပါ အန္တရာယ်ဖဌစ်စေနိုင်ပါတယ်။

📌ဓာတ်ကင်ခဌင်သ

ပဌင်သအာသမဌင့်ရောင်ခဌည်မျာသ (X-ray ) နဲ့ ရေဒီယိုသတ္တိကဌလဒဌပ်စင်‌တလေကို သုံသပဌီသ ကင်ဆာဆဲလ်ကိုတိုက်ဖျက်ကဌပါတယ်။ ဓာတ်ကင်ခဌင်သက ကင်ဆာကဌိတ်အရလယ်အစာသကိုလည်သ သေသသလာသစေပါတယ်။ ဓာတ်ကင်ခဌင်သက ကင်ဆာဆဲလ်တလေရဲ့ DNA ကိုပျက်စီသစေပဌီသ ဆဲလ်ပလာသနဟုန်သကို နဟောင့်နဟေသစေပါတယ်။

အခဌာသကုထုံသတလေကတော့

📌ကိုယ်ခံအာသစနစ်ဖဌင့်ကုသခဌင်သ: မိမိကိုယ်ခံအာသစနစ်ကိုသုံသပဌီသ ကင်ဆာဆဲလ်တလေကို တိုက်ဖျက်ခဌင်သ

📌ဟော်မုန်သကုထုံသ : ရင်သာသ၊ ဆီသကျိတ်နဟင့် သာသဥအိမ်ကင်ဆာ‌တလေလို ဟော်မုန်သလလဟမ်သမိုသမဟုရဟိတဲ့ကင်ဆာတလေကို ကုသတာပါ။ ခလဲစိတ်ကုသခဌင်သ၊ ဆေသသလင်သကုသခဌင်သတို့နဲ့တလဲပဌီသ လုပ်လေ့ရဟိပါတယ်။

📌Chimeric Antigen-receptor T cell therapy (CAR-T therapy): ရဟုပ်ထလေသတဲ့ နောက်ဆုံသပေါ် ကင်ဆာကုထုံသအသစ်ဖဌစ်ပါတယ်။ လူနာရဟင်ရဲ့ သလေသမဟတဆင့် T ဆဲလ်ကိုရယူပဌီသ ကင်ဆာဆဲလ်မျာသအာသ သတိထာသမိပဌီသတိုက်ဖျက်‌စေရန် ဓာတ်ခလဲခန်သထဲမဟာ gene အပဌောင်သအလဲတလေ လုပ်ဆောင်ပဌီသ လူနာရဲ့သလေသထဲပဌန်ထည့်တာပါ။

8. Treatment options

The most common cancer treatments are surgery, chemotherapy and radiation.

📌Surgery

It is a common treatment for many types of solid cancer. Sometimes, surgery is done to relieve side effects caused by cancer.

📌Chemotherapy

Chemotherapy uses anti-cancer( cytotoxic drugs) to destroy cancer cells. Cytotoxic drugs disrupt cancer cell division and growth rate but they also affect some of the healthy and rapidly dividing cells in the body.

📌Radiation

Radiation therapy uses beams of intense energy(X-rays) and radioactive particles to kill cancer cells. Radiation therapy can help reduce the size of some tumours. It damages cancer cells by destroying their genetic materials( DNA) .

📌Immunotherapy

Immunotherapy uses our own immune system to fight against cancer. Our body system occupies tumour immunity and immunotherapy works by helping the immune system recognize and attack cancer cells.

📌Hormonal therapy

Hormonal therapy is used to treat cancers that are fueled by hormones such as breast , prostate and ovarian cancers. This helps slow the growth of cancer cells and is given combined with surgery or chemotherapy.

📌Chimeric Antigen-receptor T cell therapy (CAR-T therapy)

It is a highly complex and a new type of cancer treatment that uses the immune system to kill cancer cells. Patient's own T cells are collected and genetically altered to recognize and fight cancer cells. These T cells are then fused back to the patient. CAR-T cell therapy is available for certain types of leukaemia and lymphoma.

ဒါဆိုရင်တော့ cancer ရောဂါ အကဌောင်သကို နဟံ့နဟံ့စပ်စပ် သိသလာသမယ်လို့ မျဟော်လင့်ပါတယ်။ 🌞❀

နောက်ထပ်ပဌောချင်တာက အသက်ရဟင်နေတဲ့ ကာလတစ်‌ လျဟောက် လုံသကတော့ တန်ဆေသ လလန်ဘေသ ဆိုတဲ့ စကာသအတိုင်သ ကိုယ်စာသတဲ့ အစာသအစာကို ချင့်ချိန်စာသသုံသပဌီသ ကိုယ့်နဲ့‌ နေ့စဉ်ထိ‌ တလေ့နေတဲ့အရာ၊ ပတ်၀န်သကျင်နဟင့် ကိုယ့်အပဌုအမူအကျင့်တလေကိုဆင်ခဌင် သုံသသပ်တာတော့ အကောင်သဆုံသပါ။ တိုသတက်ပဌောင်သလဲနေတဲ့ ခေတ်ကို ရောက်ပဌီဆိုတော့ ရောဂါဖဌစ်စေမဲ့အမူအကျင့်တလေနဟင့် နောက်ဆက်တလဲတလေကို နာသလည်သိမဌင်၍ ရောဂါကို စောစော သိပဌီသ အချိန်မဟီ ကုသနိုင်ရင်တော့ ပျော်ရလဟင်ရတဲ့ မိသာသစုဘဝ ကို ပိုင်ဆိုင်နိုင်မဟာ အမဟန်ပါဘဲ။ 🌞❀

နောက်မဟာလည်သ ဒီလိုမျိုသ ဆောင်သပါသတလေ ဆက်လက် တင်ဆက်သလာသပေသဖို့ ရဟိတာကဌောင့် updates တလေကို လက်မလလဟတ်ရအောင် Like and follow လေသ လုပ်ဖို့ မမေ့ပါနဲ့နော်။ 🌞❀

So now we hope you understand the facts and figures of cancer thoroughly. 🌞❀

Moreover, We want to tell you that throughout our life, we will have to rely on the nutrients of our food. Just like the saying “Everything is good but in moderation”, it is the best for us to assess what we consume, what we expose ourselves with and our daily actions and habits. As we are living in the modern age, knowing the consequences of our habits and actions, and recognizing the health complications and receiving treatment as soon as possible will surely promise a happy family life. 🌞❀

We will upload more of these kinds of informative videos in the future so please don’t forget to like and subscribe if you do not want to miss out on our latest updates. 🌞❀