Carbon Monoxide Poisoning

𝐂𝐚𝐫𝐛𝐨𝐧 𝐌𝐨𝐧𝐨𝐱𝐢𝐝𝐞 ဆိုတာ ဘာလဲ။ ❓

Carbon Monoxide (CO) ဆိုတာ အနံ့မရှိ၊အရသာမရှိ ၊ အရောင်မရှိတဲ့ gas တစ်မျိုးဖြစ်ပြီး ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ခံစားသိမြင်နိုင်မှုနဲ့ ရှာဖွေလို့မရဘဲ Carbon Monoxide Detector အသုံးပြုမှသာ ရှာတွေ့နိုင်တဲ့အရာဖြစ်ပါတယ်။ Carbonပါဝင်တဲ့ လောင်စာတွေဖြစ်တဲ့ သဘာဝဓာတ်ငွေ့၊ ဓာတ်ဆီ၊ Propane၊ ထင်းနဲ့ မီးသွေးအစရှိတဲ့ လောင်စာတွေက Oxygen အပြည့်အဝမရဘဲ မီးလောင်ကျွမ်းတဲ့အခါနဲ့ မော်တော်ယာဉ်တွေ၊ ဓာတ်အားပေးစက်ရုံတွေနဲ့ တောမီးတွေကနေတဆင့် Carbon Monoxideတွေထွက်ပေါ်လာနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် Carbon Monoxideက အိမ်အတွင်းမှာရောအပြင်မှာပါ ရှိနေနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အိမ်အတွင်းမှာ ovens၊ gasမီးဖို၊ ရေပူရေနွေးစက်၊ အဝတ်အခြောက်ခံစက်၊ အခန်းအပူပေးစက်၊ အကင်ကင်စက်၊ မီးအားပေးစက်၊ အားသွင်းပစ္စည်းတွေနဲ့ ဆေးလိပ်တွေရှိတာကြောင့် CO levelsက အိမ်ပြင်ပထက်ပိုပြီး များနိုင်ပါတယ်။ Carbon Monoxideက မြေမျက်နှာပြင် Ozoneအလွှာကိုလည်း ဖြစ်ပေါ်စေတာကြောင့် လူတွေနဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်အတွက် အန္တရာယ်ရှိနိုင်ပါတယ်။

𝐂𝐚𝐫𝐛𝐨𝐧 𝐌𝐨𝐧𝐨𝐱𝐢𝐝𝐞 𝐏𝐨𝐢𝐬𝐨𝐧𝐢𝐧𝐠 ကဘယ်လိုဖြစ်ပေါ်နိုင်သလဲ။ ❓

CO ပမာဏအများကြီးကို ရှူသွင်းလိုက်မိတဲ့အခါ သွေးထဲမှာ oxygen သယ်ပို့နိုင်စွမ်း လျော့ကျလာပြီး CO poisoningဖြစ်ပေါ်နိုင်ပါတယ်။ CO poisoning ဖြစ်နိုင်တဲ့အကြောင်းတွေကတော့

👉 1️⃣ Heating systemများချို့ယွင်းနေခြင်း

- ပျက်စီးနေတဲ့ Gas heaters, ဘွိုင်လာနဲ့ မီးဖိုတွေက သင့်အိမ်အတွင်းကို အန္တရာယ်ရှိတဲ့ Carbon Monoxide တွေ အမြောက်အမြား ထုတ်လွှင့်ပေးနိုင်ပါတယ်။

👉 2️⃣ လေဝင်လေထွက်မကောင်းခြင်း

- အလုံပိတ်ထားတဲ့အခန်းတွေမှာ မီးဖိုနဲ့မီးသွေးအသုံးပြုပြီး ချက်ပြုတ်ခြင်းက carbon monoxide ကို တိုးမြှင့်စေနိုင်ပါတယ်။

👉 3️⃣ မီးခိုးငွေ့များ ရှူသွင်းမိခြင်း

- မီးခိုးထဲမှာ carbon monoxide ပမာဏများစွာပါဝင်တာကြောင့်မို့ ရှူရှိုက်မိရင် CO poisoning ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

👉 4️⃣ မော်တော်ယာဉ်ကထွက်တဲ့ မီးခိုးငွေ့များ

- ကားကိုအလုံပိတ်ထားတဲ့ ဂိုဒေါင်ထဲမှာစက်နှိုးခြင်း ဒါမှမဟုတ် လေထုညစ်ညမ်းပြီးကားကျပ်တဲ့နေရာမျိုးမှာ ပိတ်မိနေတာကလည်း carbon monoxide levels ကို မြင့်တက်စေပါတယ်။

👉 5️⃣ စက်မှုဇုန်မှလေထုညစ်ညမ်းမှု

- စက်ရုံများနဲ့ လျှပ်စစ်ဓာတ်အားပေးစက်တွေက carbon monoxide ကို လေထုထဲထုတ်လွှင့်ပေးတာကြောင့် ပတ်ဝန်းကျင်ကိုလေထုညစ်ညမ်းစေပါတယ်။

👉🏻 𝐂𝐚𝐫𝐛𝐨𝐧 𝐌𝐨𝐧𝐨𝐱𝐢𝐝𝐞 𝐏𝐨𝐢𝐬𝐨𝐧𝐢𝐧𝐠 ရဲ့ ရောဂါလက္ခဏာများ

ရောဂါလက္ခဏာပြင်းထန်မှုက COရဲ့ exposure ပမာဏနဲ့ လူတစ်ယောက်ချင်းစီရဲ့ ကျန်းမာရေးအခြေအနေတွေပေါ်မူတည်ပါတယ်။

အတွေ့များတဲ့ ရောဂါလက္ခဏာတွေကတော့

1️⃣ CO exposureသိပ်မများတဲ့ အခြေအနေမှာ ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ မအီမသာဖြစ်ခြင်း၊ မောပန်းနွမ်းနယ်ခြင်းနဲ့ မူးဝေခြင်းတို့ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

2️⃣ CO exposure အလယ်အလတ်မှာ ပြင်းထန်တဲ့ ခေါင်းကိုက်ဝေဒနာ၊ ပျို့အန်ခြင်း၊ မရေမရာဖြစ်ခြင်း၊အိပ်ငိုက်ခြင်းနဲ့ နှလုံးခုန်မြန်ခြင်းတို့ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

3️⃣ CO exposure ပြင်းထန်လာရင်တော့ သတိလွတ်ခြင်း၊ ကိုယ့်ကိုယ်ကို ထိန်းချုပ်နိုင်မှုလျော့ခြင်း၊ နှလုံးဖောက်ခြင်းနဲ့ သေဆုံခြင်းအထိ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

𝐂𝐚𝐫𝐛𝐨𝐧 𝐌𝐨𝐧𝐨𝐱𝐢𝐝𝐞 𝐏𝐨𝐢𝐬𝐨𝐧𝐢𝐧𝐠 ကဘယ်လိုလူတွေမှာ အဖြစ်များနိုင်လဲ။ ❓

1️⃣ ကလေးတွေနဲ့ အသက်အရွယ်ကြီးရင့်သူများ

- သူတို့တွေရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်က အောက်ဆီဂျင်ဆုံးရှုံးမှုအပေါ် တုံ့ပြန်တာမြန်ပြီး အဆိပ်အတောက်ဖြစ်စေတဲ့အရာတွေကို ဖယ်ရှားတဲ့အခါမှာ နှောင့်နှေးတာကြောင့် CO သက်ရောက်မှုကို ပိုခံစားရနိုင်ပါတယ်

2️⃣ နှလုံးနဲ့အဆုတ်ရောဂါရှိသူများ

- ပန်းနာရင်ကျပ်၊ နှလုံးအားနည်းခြင်းနဲ့ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ရောဂါရှိတဲ့လူတွေမှာ အောက်ဆီဂျင် ရှူသွင်းနိုင်စွမ်း သာမာန်ထက်နည်းတာမို့ CO poisoning ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

3️⃣ အလုံပိတ်ထားတဲ့နေရာတွေမှာ အလုပ်လုပ်ကြတဲ့ အလုပ်သမားများ

- စက်ပြင်သူတွေ သတ္ထုတွင်းနဲ့ စက်ရုံတွေမှာ အလုပ်လုပ်သူတွေက လေကောင်းလေသန့် မရတဲ့နေရာမှာ အချိန်အကြာကြီး အလုပ်လုပ်ရတာကြောင့် CO poisoningဖြစ်နိုင်ချေများပါတယ်။

4️⃣ ယာဉ်မောင်းသူများ

- လေအဝင်အထွက်မကောင်းတဲ့ မှန်အလုံပိတ်ကားတွေမှာ အထိုင်များခြင်းကလဲ CO ပမာဏကိုပိုပြီးတိုးစေပါတယ်။

𝐂𝐚𝐫𝐛𝐨𝐧 𝐌𝐨𝐧𝐨𝐱𝐢𝐝𝐞 𝐏𝐨𝐢𝐬𝐨𝐧𝐢𝐧𝐠 ကို ဘယ်လိုစစ်ဆေးနိုင်မလဲ။ ❓

CO poisoningက စိုးရိမ်ရပြီး ထိရောက်တဲ့ ကုသမှုလိုအပ်တဲ့ condition တစ်မျိုးဖြစ်ပါတယ်။

👉🏻 စစ်ဆေးနည်းများ

1️⃣ သွေးစစ်ခြင်း

carboxyhemoglobin levelကို သွေးစစ်ကြည့်ခြင်းက CO poisoning ဖြစ်မဖြစ်ကို အတည်ပြုပေးနိုင်ပါတယ်။

2️⃣ Electrocardiogram(ECG)

နှလုံးရဲ့ လုပ်ဆောင်မှုကို တိုင်းတာပေးခြင်းဟာလည်း CO poisoning ကြောင့် ဖြစ်လာတဲ့ နှလုံးရောဂါအခြေအနေတွေကို ရှာဖွေတွေ့ရှိနိုင်ဖို့ အကူအညီပေးပါတယ်။

3️⃣ ဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်း

ဦးနှောက်ကို CT scan ဖတ်ကြည့်တာကလည်း တခြားသော ရောဂါလက္ခဏာတွေကို ရှာတွေ့နိုင်ဖို့ အထောက်အကူပြုပါတယ်။

👉🏻 ကုသမှုများ

1️⃣ ချက်ချင်း action ယူခြင်း

- CO poisoningဖြစ်နေတဲ့လူနာကို လေကောင်းလေသန့်ရတဲ့ နေရာကိုရွှေ့ပေးပြီး အရေးပေါ်အကူအညီခေါ်ပါ။

2️⃣ Oxygen နဲ့ ကုသခြင်း

- Non-rebreather mask (မိမိရှူထုတ်တဲ့လေကို ပြန်ရှူမသွင်းမိစေဖို့ ထုတ်လုပ်ထားတဲ့ mask) နဲ့ 100% oxygenရှူသွင်းစေခြင်းက သွေးထဲက carbon monoxideကို ဖယ်ထုတ်ပေးနိုင်ပါတယ်။

3️⃣ Hyperbaric oxygen therapy (ဖိအားမြင့် oxygen နဲ့ကုသခြင်း)

- ပြင်းထန်တဲ့ အခြေအနေတွေမှာဆိုရင် ဒီနည်းကို အသုံးပြုရပါမယ်။ ဒီကုသမှုမှာ သွေးထဲက ကိုလျှော့ချ ပေးတဲ့သန့်စင်တဲ့ oxygenကို ဖိအားမြှင့်ထားတဲ့ chamber ကနေတဆင့်ရှူသွင်းခြင်းတွေပါဝင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကျေးလက်ဒေသအများစုမှာတော့ hyperbaric chambers တွေ အလွယ်တကူမရှိနိုင်ပါဘူး။ hyperbaric oxygen နဲ့ကုသလို့ရမယ့်နေရာတွေမှာတောင် ကုသမယ့်ပစ္စည်းတွေ တပ်ဆင်ဖို့ အချိန်ကြာနိုင်ပါတယ်။

4️⃣ သေချာစောင့်ကြည့်ပေးခြင်း

- အဓိကအားဖြင့် ပြင်းထန်ပြီး ရှုပ်ထွေးတဲ့ ရောဂါလက္ခဏာရှိသူတွေကို အဆက်မပြတ်စောင့်ကြည့်ပြီး သေချာဂရုစိုက်ပေးဖို့ကလည်း အရေးကြီးပါတယ်။

👉🏻 𝐂𝐚𝐫𝐛𝐨𝐧 𝐌𝐨𝐧𝐨𝐱𝐢𝐝𝐞 𝐏𝐨𝐢𝐬𝐨𝐧𝐢𝐧𝐠 ရဲ့ နောက်ဆက်တွဲအကျိုးဆက်များ

Carbon monoxideကို ရေရှည်ထိတွေ့တာများရင် ထုံကျဉ်ခြင်း၊ အမြင်အာရုံချို့တဲ့ခြင်း၊ အိပ်ရေးပျက်ခြင်း၊ မှတ်ဉာဏ်ထိခိုက်ခြင်းနဲ့ အာရုံစူးစိုက်မှုလျော့နည်းခြင်း

တို့ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

တချို့ရောဂါလက္ခဏာတွေက အလုပ်ဒဏ်ပိခြင်းနဲ့စိတ်ဖိစီးခြင်းကြောင့် ဖြစ်နိုင်တဲ့ လက္ခဏာတွေနဲ့ ဆင်တူတာမို့ CO poisoningကို စစ်ဆေးဖို့ ခက်နိုင်ပါတယ်။

CO poisoning က ဦးနှောက်မှာအောင်ဆီဂျင်မလုံလောက်ခြင်း (anoxic brain injury) ကို ဖြစ်စေနိုင်ပြီး Magnetic resonance imaging (MRI) နဲ့ စစ်ဆေးထားတဲ့ ရေရှည်ဦးနှောက်ပိုင်းဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုတွေ ရှိတာကိုလည်း မှတ်တမ်းတင်ထားပါတယ်။ ဒါပေမယ့် CO ပမာဏနည်းစေတဲ့ အဓိကအကြောင်းအရင်းတွေကို ဖယ်ရှားနိုင်ရင်တော့ ရောဂါတွေ ပြန်လည်သက်သာနိုင်ပါတယ်။

👉🏻 Prevention

မိမိအိမ်ရဲ့ အိပ်ရာနားမှာ လောင်စာများ လောင်ကျွမ်းဖို့ အသုံးပြုတဲ့ အသုံးအဆောင်တွေနားမှာ စသဖြင့် အိမ်ရဲ့နေရာတိုင်းလိုလိုမှာ CO detectorsတွေ ထားရှိပြီး CD တွေကို လစဉ်စစ်ဆေးပေးပြီး နှစ်စဉ် battery လဲတာမျိုးတွေ လုပ်ပေးပါ။

👉🏻Appliance safety :

1️⃣ ပစ္စည်းတွေကို စစ်ဆေးပြီး တတ်ကျွမ်းတဲ့ ပညာရှင်ရဲ့ အကူအညီနဲ့ နှစ်စဉ်ပြုပြင်ပါ။

2️⃣ Applianceတွေအတွက် လုံလောက်တဲ့လေရအောင် ပြုလုပ်ပါ။

3️⃣ gas oven ကို အပူလွန်ကဲတဲ့အထိ အိမ်မှာအသုံးပြုတာကို ရှောင်ကြဉ်ပါ။

4️⃣ ကားကို ဂိုဒေါင်လို အလုံပိတ်နေရာမျိုးမှာ အင်ဂျင်နှိုးထားတာမျိုး ရှောင်ကြဉ်ပါ။

5️⃣ မီးအားပေးစက်ကို အိမ်အတွင်းထဲ ဒါမှမဟုတ် အလုံပိတ်ထားတဲ့နေရာတွေမှာ အသုံးပြုတာကို ရှောင်ကြဉ်ပါ။

6️⃣ အိမ်ထဲမှာ မီးသွေးအသုံးပြုပြီး မီးကင်ခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်ပါ။

🚨 သင့်ရဲ့ Carbon Monoxide Detectorက အသံမြည်လာရင်တော့ နေရာကအမြန်ဆုံးစွန့်ခွါပြီး အရေးပေါ်serviceတွေကိုဖုန်းခေါ်ပါ။

🌸 ဒီရောဂါလက္ခဏာတွေကို နားလည်သဘောပေါက်ထားပြီး ကြိုတင်ပြင်ဆင်စရာရှိတာကို ပြင်ဆင်ထားနိုင်မယ်ဆိုရင်တော့ 𝐂𝐚𝐫𝐛𝐨𝐧 𝐌𝐨𝐧𝐨𝐱𝐢𝐝𝐞 𝐏𝐨𝐢𝐬𝐨𝐧𝐢𝐧𝐠 ဖြစ်ခြင်းကို လျှော့ချပေးနိုင်ပြီး Blossoms လေးတို့အတွက်ရော အများအတွက်ပါ စိတ်ချလုံခြုံရတဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်တစ်ခုကို ဖန်တီးပေးနိုင်ပါတယ်။