THE 
This is the script of the video we posted about Parkinson's Disease
Video link: https://www.facebook.com/share/v/15ftweXp4h/
ရန်ကုန်မြို့၏ ကော်ဖီဆိုင်တစ်ဆိုင်
A: ရောက်ပြီလား။ ဘာမှာမလဲ သူငယ်ချင်း။
B: အေး။ mocha တစ်ခွက် မှာထားတယ်။ ငါဝင်လာရင်းနဲ့ မှာခဲ့တယ်။ နင်ရော မှာပြီးပြီလား။
A: အေး။ cappuccino တစ်ခွက်မှာထားတယ်။
B: ဒါနဲ့ နင့်ကြည့်ရတာ မျက်နှာလည်း မကောင်းဘူး နေမကောင်းလို့လား။
A: သူငယ်ချင်းရယ် ငါနေမကောင်းတာတော့မဟုတ်ပါဘူး။ ငါ့အဘိုးလေ ဒီရက်ပိုင်းခြေတွေလက်တွေတုန်ပီး အစားလည်းသေချာမစားနိုင်ဘူး လမ်းလည်းသေချာမလျှောက်နိုင်ဖြစ်နေတာ။ တော်တော်ဆိုးဆိုးပဲ။ အိမ်ကလူတွေလည်းစိတ်ညစ်နေကြတယ်။ ဘာဖြစ်မှန်းမသိဘူးဟာ။
B: နင့်အဘိုးက အသက်ဘယ်လောက်ရှိပြီလဲ။
A: ၆၅နှစ်ရှိပြီ။ ပြီးတော့ လှေကားပေါ်တက်ရင်း လဲကျသွားတာမျိုး။ သူ့ကြည့်ရတာ အခုတလော အိပ်ရေးပျက်နေတဲ့ပုံပဲ။ တော်တော်အဆင်မပြေပါဘူးဟာ။ အိမ်ကလူတွေကတော့ အသက်ကြီးလို့ပဲဆိုပြီး ပြောနေကြတယ်။
B: အင်း။ မပေါ့သင့်ဘူးနော်။ အသက်၆၀ကျော်ရင်ဖြစ်တတ်တဲ့ Parkinson’s Diseaseဆိုတာရှိတယ်။ ငါလည်းအတိအကျတော့မပြောနိုင်ပေမယ့် နင့်အဘိုးဖြစ်နေတဲ့ လက္ခဏာတွေက အဲ့ရောဂါရဲ့လက္ခဏာတွေနဲ့တော့ဆင်တယ်။
A: အဲ့တာဘာကြီးလဲ။ တစ်ခါမှ မကြားဖူးပါဘူး။ ရောဂါလက္ခဏာတွေက တူနေတာလား။ ဟုတ်လို့လားဟာ။
B: ငါပြောပြမယ်။ Parkinson's disease ဆိုတာ ဦးနှောက်နဲ့အာရုံကြောရောဂါတစ်မျိုးဟ။ လူတစ်ယောက်ရဲ့ လှုပ်ရှားမှု၊ စိတ်ကျန်းမာရေး၊ အိပ်စက်တာနဲ့ဆိုင်တဲ့ ပြသနာတွေ၊ ကိုယ်ခန္ဓာနာကျင်မှုတွေကိုဖြစ်စေတတ်တယ်။ ရောဂါလက္ခဏာတွေကတော့အများကြီးပဲရယ်။ ပြီးတော့ တစ်ယောက်နဲ့တစ်ယောက်ခံစားရတဲ့ပုံစံတွေကလည်းမတူဘူး။ အဓိကခံစားရတာကတော့ နင့်အဘိုးမှာဖြစ်သလို Tremor လို့ခေါ်တဲ့ လက်တွေ၊ ခြေတွေ၊ မေးရိုး ဒါမှမဟုတ် ခေါင်းစတဲ့ ခန္ဓာကိုယ်အစိတ်အပိုင်းတွေတုန်တုန်ယင်ယင်ဖြစ်တာမျိုးတွေ့ရတတ်တယ်။
A: အေး။ အဲ့တာဆို Parkinson's diseaseဖြစ်နိုင်တာပဲ။
B: ပြီးတော့ လှုပ်ရှားသွားလာမှုတွေ နှေးကွေးသွားတာမို့ နေ့စဉ်လုပ်ငန်းဆောင်တာတွေမှာ အခက်အခဲတွေရှိလာတတ်တယ်။ ကြွက်သားတွေတောင့်တင်းလာတာမျိုးကြောင့် ပုံမှန်လှုပ်ရှားမှုတွေလုပ်ဖို့ အဆင်မပြေဖြစ်လာပြီး နာကျင်ကိုက်ခဲမှုကိုလည်းခံစားရတတ်ဟ။ ပြီးတော့ ဒါတင်မဟုတ်သေးဘူး။ နင်ပြောသလို ကိုယ်နေဟန်ထား မတည်ငြိမ်မှုပြဿနာကြောင့် လဲကျတာတွေလိမ့်ကျတာတွေလည်းဖြစ်နိုင်ခြေများလာနိုင်တယ်။
A: အဲ့တာဆို ဒီရောဂါကြောင့် ဖြစ်တာလားမသိဘူး။ ငါတို့က အစက အသက်ကြီးလို့ဖြစ်တယ်ထင်လို့ အေးအေးဆေးဆေးလုပ်နေကြတာ။ အခုတလောမှ အခြေအနေဆိုးလာလို့သာ။ ဒီလိုမျိုးဆို စိတ်ပူရတာပဲနော်။
B: အေး။ ဒါပေမဲ့ ဒါတွေတင်မဟုတ်ဘူးဟ။ ဦးနှောက်နဲ့အာရုံကြောတွေ အားနည်းပျက်စီးလာတာတာမို့ ထိုးထွင်းသိမြင်နိုင်မှုမှတ်ဥာဏ်ပြဿနာနှင့် Dementiaလိုမျိုး အသိဥာဏ်ပိုင်းရာချို့ယွင်းလာတတ်တယ်။ ပြီးတော့ စိတ်ဓာတ်ကျတာ၊ စိုးရိမ်သောကများတာမျိုးလည်း ခံစားရတယ်လို့ ဖတ်ဖူးတယ်။ ပြီးတော့ ရှိသေးတယ်။ အိပ်မပျော်တာတွေလည်း ဖြစ်လာနိုင်တယ်လို့ ပြောကြတယ်။
A: အေး။ အဲ့ဟာတွေ အကုန်လုံးနီးပါးပါပဲ။ ဒါပေမယ့် အဲ့ရောဂါက ဘာလို့ဖြစ်တာတုန်း။ ဦးနှောက်နဲ့ဆိုင်တာဆိုတော့ ဘယ်လိုမျိုးကြီးတုန်း။
B: အေး။ ဦးနှောက်ရဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေရပ်သွားတဲ့အချိန်မှာ Parkinson’s ရောဂါဖြစ်လေ့ရှိတယ်လို့ ပြောကြတယ်။
A: ငါ ဒီရောဂါကို တစ်ခါမှ မကြားဖူးပါဘူး။ ဖြစ်တဲ့လူများလား။
B: များတယ်။ ဒါပေမဲ့ သွေးတိုး၊ ဆီးချိုလိုမျိုး နာမည်ကြီးတဲ့ ရောဂါတော့ မဟုတ်ဘူးပေါ့ဟာ။ မကြီးဆို အတော်လည်းရှုပ်တာကိုး။ ဒီရောဂါဖြစ်ပွါးနှုန်းက လွန်ခဲ့တဲ့၂၅ နှစ်အတွင်း နှစ်ဆတိုးလာခဲ့လို့တော့ ငါတစ်ခါ ဖတ်ဖူးတယ်။
A: အဲ့တာဆို ငါ့အဘိုးရောဂါက Parkinson's diseaseဖြစ်နေနိုင်တာပဲ။ လက္ခဏာတွေလည်းကိုက်တယ်။ မှန်လောက်တယ်နော်။
B: အင်း။ ငါလည်းဆရာဝန်မဟုတ်တော့ အတိအကျကြီးတော့ မပြောတတ်ဘူး။ ပြီးတော့တစ်ခုရှိတာက Parkinson's diseaseရှိမရှိစစ်ဆေးဖို့ တိကျတဲ့စမ်းသပ်ချက်မရှိလို့ တစ်ခြားအာရုံကြောရောဂါတွေနဲ့ရောကြတယ်ရယ်။ ဥပမာအနေနဲ့ ပြောရရရင် PSP, Progressive Supranuclear Palsyက Parkinson's diseaseနဲ့လက္ခဏာတွေတော်တော်တူတယ်။ တခြားအာရုံကြောဆိုင်ရာချို့ယွင်းတဲ့ရောဂါတွေလိုမျိုး Multiple System Atrophy (MSA)၊ Corticobasal Syndromeနဲ့ Lewy body Dementia(LBD)တွေကလည်း သူနဲ့ရောနိုင်တယ်။ အဲ့တာကြောင့် နင်တို့လည်း မြန်မြန်ဆေးရုံသွားပြသင့်တယ်နော်။ အချိန်ဆွဲမနေနဲ့။
A: အေးပါ။ ကုလို့ရတော့ရတယ်မလား။ နည်းရှိတော့ရှိလောက်ပါတယ်နှော့။
B: ကုလိုက်ရင် လုံးဝပျောက်သွားမယ့်ရောဂါတော့ မဟုတ်ဘူးဟ။
A: အဲ့တာဆိုစိုးရိမ်ရတာပေါ့။ အခြေအနေပိုဆိုးလာရင်ဘယ်လိုလုပ်မလဲ။
B: အေး အခုထိကုသနိုင်တဲ့ဆေးကတော့ မရှိသေးဘူးရယ်။ ဒါပေမယ့် ခွဲစိတ်ရင်တော့ Deep Brain Stimulation (DBS) လို့ခေါ်တဲ့ ဦးနှောက်ထဲမှာဝါယာကြိုးသေးသေးလေးတွေထည့်ပြီး ရောဂါလက္ခဏာတွေကိုထိန်းချုပ်ဖို့ကူညီပေးနိုင်တဲ့ခွဲစိတ်မှုမျိုးလုပ်လို့ရတယ်ပြောတယ်။ ဒါပေမယ့် ဦးနှောက်ခွဲစိတ်တာဆိုတော့ အန္တရာယ်ကတော့များတာပေါ့။ ဒီဟာတွေကတော့ နင်တို့ အိမ်သားတွေက လုပ်ပေးရမှာပေါ့။
A: အေးပေါ့။ ဒါတွေကတော့ ပုံမှန်လူတွေတောင်လုပ်ဖို့လိုတာပဲ။ ဒါနဲ့ နင်ခုနက ပြောတော့ဆေးမရှိဘူးဆို။
B: အေး ဟုတ်တယ်။ ဒါပေမဲ့ ငါရှာဖတ်ဖူးသလောက်ကတော့ dopamineပျက်စီးမှုကြောင့်ဖြစ်တယ်လို့လည်းပြောကြတော့ dopamineပျက်စီးမှုကိုတားဆီးပေးတဲ့ဆေးမျိုး၊ ဒါမှမဟုတ် dopamine ပုံစံတူပြုလုပ်ပေးတဲ့ဆေးမျိုးတွေတော့သောက်လို့ရတယ်။ ငါလည်း ဆရာဝန်မဟုတ်တော့ ဆေးတော့မညွှန်းတတ်ဘူးနော်။
A: ဟုတ်ပါပြီ။ အဲ့တာဆို ဘယ်နေရာတွေသွားကုသင့်လဲမသိဘူးနော်။
B: နင်ကလည်း ဆေးရုံသွားရမှာပေါ့ဟ။ တစ်ခုတော့ရှိတယ်။ တကယ်တတ်ကျွမ်းတဲ့ဆရာဝန်နဲ့ပဲပြစေချင်တယ်။
A: အေးပါ။ အိမ်ကလူတွေကို ငါပြန်ရောက်ရင်ပြောလိုက်ပါမယ်။ ပြီးတော့ တစ်ခု ငါတွေးမိတာလေ။ ငါ့အဘိုးက Parkinson's diseaseဖြစ်တာသေချာရင် မျိုးရိုးလိုက်ပြီး ငါ့မှာပါဖြစ်လားနိုင်လား။ မင်းသိလား။
B: နင်ကလည်း တကယ်အတည်မှမပြုရသေးတာ အဲ့လောက်ထိတွေးပူမနေပါနဲ့။
A: နင်ကလည်း ပြောဖို့ချည်းပဲ။ စိတ်ပူလို့မေးကြည့်တာပါ။ ပြောပြလက်စနဲ့ ပြောပြလိုက်ပါတော့။
B: အေးပါ။ ဒီရောဂါက အသက် 60ကျော်လူကြီးတွေမှာဖြစ်တာများတယ်။ ပိုငယ်တဲ့သူတွေမှာလည်း လုံးဝမဖြစ်တာမျိုးတော့ မဟုတ်ဘူးပေါ့။ ပြီးတော့ ယောက်ျားလေးတွေမှာဖြစ်တာပိုများတယ်။ နင်စိတ်ပူတဲ့ မျိုးရိုးလိုက်တာလည်း ဖြစ်တတ်တယ်။ မိသားစုဝင်ထဲမှာရှိရင် ဖြစ်နိုင်ချေနှစ်ဆလောက်ပိုများတယ်လို့ ငါတစ်ခါဖတ်ဖူးတယ်။
A: အေးပါ။ ဒီရောဂါကလည်း အတော်ရှုပ်တဲ့ဟာဆိုတော့ ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်နဲ့ကုတာပဲ ကောင်းပါတယ်။ ဒီရောဂါမဖြစ်အောင်ရော ကြိုတင်ကာကွယ်လို့ရလား ။
B: လုံးဝမဖြစ်အောင်ကာကွယ်နိုင်တဲ့ နည်းလမ်းတော့မရှိဘူး။ လေ့ကျင့်ခန်းပုံမှန်လုပ်ပေးတာ၊ လမ်းလျှောက်တာ၊ ယောဂကျင့်တာတွေကတော့ အထောက်အကူဖြစ်စေနိုင်တယ်။ ပြီးတော့ အာဟာရပြည့်စုံအောင်စားဖို့၊ အိပ်ရေးဝဝအိပ်ဖို့၊ စိတ်ဖိစီးမှုမရအောင်နေဖို့လည်းလိုတယ်လို့ ငါဖတ်ဖူးတယ်။ ဒါပေမယ့် မျိုးရိုးဗီဇနဲ့လည်းဆိုင်တော့ ကာကွယ်ရင်တောင် ရမှာမဟုတ်ဘူးလေ။
A: နင်ပြောမှပဲ ဒီရောဂါအကြောင်းသိတော့တယ်။ ငါလည်း အိမ်ကလူတွေကို ပြန်ပြောပြပီး အဘိုးကိုဆရာဝန်နဲ့ပြဖို့ တိုက်တွန်းရမယ်။
B: အေး အေး။ ငါလည်းပြန်တော့မယ်။
A: အေးပါ။ နောက်မှတွေ့မယ်ဟေ့။
