Why does Jupiter have so many moons?

မျက်နှာများတဲ့မောင် မဟုတ်တဲ့ လတွေများတဲ့ ကိုဂျူပီတာ

ဟုတ်ပါတယ် ဒီကနေ့ ဝေမျှပေးသွားချင်တဲ့ အကြောင်းအရာလေးကတော့ ကျွန်တော်တို့ နေအဖွဲ့အစည်းထဲမှာ အကြီးဆုံး ဂြိုဟ်တစ်လုံးဖြစ်တဲ့ ဂျူပီတာဟာ နှစ်ရက်တွေ ကုန်ဆုံးလာတာနဲ့အမျှ ပိုင်ဆိုင်တဲ့ လအရေအတွက် ဘာလို့များပြားလာရတာလဲဆိုတဲ့ အကြောင်းလေးပဲဖြစ်ပါတယ်။

ကဲ ပုံလေးတွေကို ဆက်ကြည့်ကြရအောင်

💫ကြီးမားတဲ့ထုထည်နဲ့ ဆွဲအား

ကိုဂျူပီတာကြီး လအစင်းရေများစွာပိုင်ဆိုင်နေရခြင်းထဲမှာ သူ့ရဲ့ ကြီးမားတဲ့ထုထည်နဲ့ ဆွဲအားကိုမေ့ထားလို့မရပါဘူး။

ဒီလို အားကောင်းတဲ့ဆွဲအားကြောင့် သူ့အနီးအနားကိုရောက်လာတဲ့ အရာတွေကို ဆွဲငင်ဖို့ အထောက်အကူပြုတာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

💫ဒီလိုမျိုး အနီးအနားက အပိုင်းအစလေးတွေကို ဆွဲငင်နေရင်းနဲ့ပဲ နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်းမှာ ဂျူပီတာဂြိုဟ်ရဲ့ လတွေကို တဖြည်းဖြည်း စတင်စုစည်းဖြစ်ပေါ်လာစေပါတယ်။

💫ဒါ့အပြင် ဂျူပီတာဂြိုဟ်က နေကိုဗဟိုပြုပြီး တည်ငြိမ်စွာ လည်ပတ်နေခြင်းဟာလည်း သူပိုင်ဆိုင်တဲ့ လတွေကို ပတ်လမ်းအတွင်း တည်တည်ငြိမ်ငြိမ်လည်ပတ်စေနိုင်ဖို့ အထောက်အကူပြုပါတယ်။

💫 ဂျူပီတာရဲ့ လတွေတော်တော်များများ( အထူးသဖြင့် Irregular Moon) တွေက ဂျူပီတာရဲ့ အနားဝန်းကျင်မှာရှိတဲ့ ဂြိုဟ်သိမ်ဂြိုဟ်မွှားတွေနဲ့ ကြယ်တံခွန်တွေကို ဆွဲငင်ကြပါတယ်။

💫 Lo, Europa, Ganymede နဲ့ Callisto ဆိုတဲ့ Galilean Moons တွေက ဂျူပီတာအနီးအနားမှာ လည်ပတ်နေတဲ့ အကြီးဆုံးလ ၄ စင်းဖြစ်ပါတယ်။

💫December 2024 NASA ရဲ့ထုတ်ပြန်ချက်အရ ဂျူပီတာဂြုဟ်မှာ တရားဝင်အသိအမှတ်ပြုခံရတဲ့ လ ၉၅ စင်းရှိပြီပဲဖြစ်ပါတယ်။ Telescope Technology နဲ့ စူးစမ်းလေ့လာမှုတွေ အားကောင်းလာတာနဲ့အမျှ ဂျူပီတာမှာ ပိုင်ဆိုင်တဲ့ လတွေ များလာတာကိုလည်း တွေ့ရှိရပါတယ်။

💫ဂျူပီတာမှာ Regular Moons နဲ့ Irregular Moons ဆိုပြီး နှစ်မျိုးရှိပါတယ်။

🌙 Regular Moons တွေက ပိုပြီးလုံးဝန်းတဲ့ ပတ်လမ်းကြောင်းတွေရှိတာဖြစ်ပါတယ်။ Regular Moons (၈) လုံးရှိပြီး ဂျူပီတာရဲ့ ဆွဲငင်အားဟာ နေရဲ့ ဆွဲငင်အားထက်ပိုပြီးသာလွန်နေတဲ့ နေရာဖြစ်တဲ့ Hillsphere အတွင်းမှာ တည်ရှိကြပါတယ်။

Regular Moons ထဲမှာမှ

⚡️Galilean Moons နဲ့

⚡️ Small inner regular group ဆိုပြီး နှစ်မျိုးထပ်ခွဲပါတယ်။

🌙Galilean Moons Group တွေဟာ အစဦးမှာ Planet အဖြစ် ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ကြပေမဲ့ Jupiter ရဲ့ ကြီးမားတဲ့ ဆွဲအားလွှမ်းမိုးမှုကြောင့် ဂျူပီတာရဲ့ အရံလတွေဖြစ်လာရပါတယ်။ ဒီလတွေက Hill sphere နဲ့ အပြင်ဘက် ပတ်လမ်းကြောင်း အတွင်းမှာရှိကြပါတယ်။

🌙Small inner regular group ကတော့ ဂျူပီတာဂြိုဟ် Protoplanet ဖြစ်တည်းက သူ့အနားမှာ ဝန်းရံနေတဲ့ ဖုန်မှုန့်နဲ့ ဓာတ်ငွေ့တွေ စုလာရာကနေ ဖြစ်ပေါ်လာကြတာပါ။ ဂျူပီတာရဲ့ Faint Ring System အတွင်းမှာတည်ရှိကြပါတယ်။

💫Irregular Moons တွေကတော့ ဘဲဥပုံသဏ္ဌာန်ပတ်လမ်းကြောင်းရှိကြပါတယ်။ ဒီ လတွေဟာ ပြင်ပက ဥက္ကာခဲတွေကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာပြီး နေဖြစ်ပေါ်လာပြီးနောက် ကြွင်းကျန် ပိုနေတဲ့ ဂြိုဟ်သိမ်ဂြိုဟ်မွှားတွေနဲ့ ကြယ်တံခွန်တွေက ဂျူပီတာရဲ့ ဆွဲအားကြောင့် ပတ်လမ်းထဲရောက်ရှိလာကြတာဖြစ်ပါတယ်။

🌙ဒီလို Irregular Moons ဟာ တရားဝင် (၈၇) စင်းရှိပြီး အရမ်းသေးငယ်တဲ့ အခြား irregular moons (၆၀၀) ကျော်ကျော်လည်းရှိကြပါသေးတယ်။

🌙ဒါပေမဲ့လည်း ဒီ လတွေဟာ အရမ်းသေးငယ်ကြတာမလို့ လအဖြစ်သတ်မှတ်ရမလား ဂြိုဟ်သိမ် ဂြိုဟ်မွှားပဲလားဆိုတာသေချာဖို့ ပိုမိုစူးစမ်းလေ့လာမှုတွေလုပ်ရဦးမှာကြောင့် တရားဝင်တော့ အတည်မပြုရသေးပါဘူး။

✨နောက်ထပ်စိတ်ဝင်စားစရာကတော့ အကယ်၍ ဂျူပီတာဂြိုဟ်ကြီးမရှိခဲ့ရင် ဘယ်လိုများဖြစ်နေမလဲဆိုတာပါပဲ

ဂျူပီတာသာ မရှိခဲ့ရင်တော့ Galilean Moons တွေဟာ Independent Planets တွေဖြစ်လာနိုင်ပြီး ကျွန်တော်တို့ Solar System ကြီးမှာ နောက်ထပ် ဂြိုဟ်(၈) လုံးက ထပ်မံပါဝင်လာနိုင်ပါတယ်။

ဒါ့အပြင် ဂြိုဟ်တွေနဲ့ လတွေဟာလည်း အဆက်အစပ်ရှိနေတယ်ဆိုတာကို မြင်နိုင်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် ဂြိုဟ်တွေနဲ့ သူတို့လတွေရဲ့ ပတ်လမ်းကြောင်းအခြေအနေတွေက ကျွန်တော်တို့ရဲ့ နေအဖွဲ့အစည်းကြီးကို လည်ပတ်နေစေတယ်ဆိုတာလည်း မှတ်ထားသင့်တဲ့ အချက်ကလေးဖြစ်ပါတယ်။

🌟ဒီလောက်ဆိုရင်တော့ လအစင်းရေ များစွာ ပိုင်ဆိုင်တဲ့ ဂျူပီတာဂြိုဟ်နဲ့ သူ့ရဲ့ လတွေအကြောင်း အနည်းအကျဉ်း သိသွားကြမယ်လို့မျှော်လင့်ပါတယ်။

🌟နောက်ထပ် ဝေမျှသွားမဲ့ ဂျူပီတာဂြိုဟ်နဲ့ ပတ်သက်တဲ့အကြောင်းအရာတွေက ဘာတွေဖြစ်မလဲဆိုတာ ဆက်လက်စောင့်ကြည့်ပေးကြဖို့လည်း ကျွန်တော်တို့ Astronomy Department က မေတ္တာရပ်ခံ တိုက်တွန်းလိုက်ရပါတယ်ဗျာ။

အားလုံးရွှင်လန်းချမ်းမြေ့ကြပါစေခင်ဗျာ။